Wereldwinkels en fairtrade
Vaak blijven de makers van de dingen die we kopen vrij onzichtbaar. Wie maakt de boeddha’s uit Nepal? Wie smelt die kleurrijke kaarsen uit Swaziland en hoe komen ze naar Nederland? Hoe leven en werken deze mensen? Omgekeerd is de vraag: hoe goed kennen de producenten de consumenten? Wat weten zij van de mensen die hun producten kopen, en de redenen waarom ze ze kopen?
De Wereldwinkel geeft een kijkje in de keuken. We laten zien wie de mensen in de verschillende schakels in de keten zijn:
- de producent die het product maakt
- de importeur die producten inkoopt bij producentenorganisaties uit Azië, Afrika of Latijns Amerika
- de Wereldwinkelier of Fair Trade Shophouder die producten inkoopt bij de importeurs en verkoopt in de winkel
- de consument die uiteindelijk een cadeautje koopt dat gemaakt is door de producent
Je kunt een aantal van deze mensen en hun verhaal leren kennen door hiernaast op de verschillende schakels in de keten te klikken. Naast de verhalen geven we ook informatie over de rol die de verschillende schakels spelen in de fairtrade keten.
De Landelijke Vereniging van Wereldwinkels zet zich in voor de hele keten en is actief in alle schakels.
Waar staat fairtrade eigenlijk voor?
Fairtrade of eerlijke handel staat voor een gelijkwaardige manier van handel drijven. Gebaseerd op dialoog, transparantie en respect. De Wereldwinkels vinden dat de wereldhandel moet veranderen zodat producenten een kans krijgen op een leven zonder armoede en met voldoende kansen op ontwikkeling. Met de verkoop van producten laten zij zien dat handel ook anders kan. Zij bieden de Nederlandse consument een keuze. Koop je een cadeau in de Wereldwinkel, dan draag je bij aan de ontwikkeling van de makers ervan.
Wat onderscheidt fairtrade van gewone handel?
Fairtrade staat dus voor een gelijkwaardige manier van handeldrijven. Maar hoe wordt dat vormgegeven? Wereldwinkels en Fair Trade Shops onderscheiden zich van andere winkels doordat zij artikelen uit ontwikkelingslanden verkopen met aandacht voor de volgende punten: respect voor mens en milieu, een duurzame handelsrelatie, ondersteuning bij productontwikkeling en transparantie van de handelsketen.
In fairtrade kiezen we bewust onze handelspartners. De producentengroepen en exportorganisaties die schuil gaan achter de producten in de Wereldwinkel hebben allen een expliciet sociaal beleid. Zo zijn veel van de mensen die de producten maken arm en/of ‘kansarm’: zij maken weinig kans op ontwikkeling. Zonder de fairtrade van de Wereldwinkels hebben zij minder of geen kansen op de westerse exportmarkt. In de verhalen van de producenten kun je hierover meer lezen.
Respect voor mens en milieu
Wereldwinkels vinden dat producten gemaakt en verhandeld moeten zijn met respect voor mens en milieu. Daar is op diverse manieren aandacht voor. Zo streeft iedereen in de eerlijke-handelsketen naar verbetering van de positie van vrouwen en naar afwezigheid van discriminatie naar ras, geslacht of godsdienst. Producenten moeten zorgen voor behoorlijke werkomstandigheden en vakbondsvrijheid voor hun werknemers. Hun activiteiten mogen het milieu niet te zeer belasten en er mag geen sprake zijn van uitbuiting van kinderen. Als kinderen bij de productie helpen, dan moet dat zeer beperkt zijn, niet een verplicht karakter hebben. Daarnaast moeten zij naar school kunnen en vrije tijd hebben.
Wereldwinkels vinden ook dat producenten een ‘leefbaar loon’ horen te krijgen. Vroeger werd dit een ‘eerlijke prijs’ genoemd. Producenten moeten naar lokale maatstaven in hun levensonderhoud kunnen voorzien. Als ze fulltime voor eerlijke-handelsorganisaties werken, moeten ze daarvan voedsel, kleding en onderdak en hun bedrijfsvoering kunnen bekostigen en hun kinderen naar school kunnen laten gaan. Wat precies een leefbaar loon is, is moeilijk vast te stellen en te standaardiseren. Want wat je nodig hebt om behoorlijk van te leven, verschilt per land en zelfs per streek. De Landelijke Vereniging van Wereldwinkels heeft een methode ontwikkeld die zij gebruikt bij controlebezoeken aan producenten. Zo onderzoeken we steekproefsgewijs of de producent genoeg betaald krijgt.
Duurzame handelsrelatie
Importeurs van fairtrade producten gaan een langdurige handelsrelaties met producenten aan. Dit biedt hun voor langere tijd zekerheid. Ook een voorschot kan producenten helpen. Elke importeur biedt op zijn eigen manier ondersteuning aan producenten. De Wereldwinkels juichen dit toe. Duurzame ontwikkeling is een kwestie van een lange adem, waarbij de kennis en ervaring van de producentenorganisatie langzaam wordt opgebouwd. Dit is niet altijd even makkelijk, en voor sommige producenten is het dagelijks bestaan zo zwaar dat professionaliseren en schaalvergroting voorlopig een toekomstdroom is.
Ondersteuning bij productontwikkeling en bedrijfsvoering
Wereldwinkels vinden dat producenten naast de zekerheid van een langdurige handelsrelatie ook steun en advies verdienen. Bij de ontwikkeling van hun bedrijf en producten, in de vorm van adviezen, krediet of bemiddeling. Maar ook door bijvoorbeeld informatie te geven over de wensen en verwachtingen van consumenten in het Westen, waardoor ze meer producten kunnen verkopen. Of door het vinden van en toegang krijgen tot nieuwe afzetmarkten voor hun producten. Door daar waar nodig ondersteuning te bieden, maken we de producentenorganisaties sterker en onafhankelijker. Het uiteindelijke doel is tenslotte dat producenten bij machte zijn om ook buiten de fairtrade kanalen te gaan verkopen en te kunnen groeien.
Transparantie van de handelsketen
Wereldwinkeliers reizen niet zelf naar ontwikkelingslanden om daar bij zilversmeden, pottenbakkers en andere ambachtslieden producten in te kopen. Ze betrekken hun producten bij importeurs die door de Landelijke Vereniging van Wereldwinkels worden erkend. Dit betekent dat ze voldoen aan de criteria voor eerlijke handel. Ook importeurs doen niet altijd rechtstreeks zaken met producenten: ze werken ook met gespecialiseerde organisaties in ontwikkelingslanden. Dit is allemaal niet erg. Zolang de werkwijze van de importeurs en die van haar producentenorganisaties maar transparant is. In de keten van eerlijke handel geven alle partners inzicht in hun handelswijze en hun bedrijfsvoering. Deze transparantie is van belang voor de betrouwbaarheid van de hele keten.